Lokaal produceren in antwoord op corona? In Emmen kan het bijna
Produceren voor de lokale markt lijkt het antwoord nu het coronavirus toevoerlijnen verlamt. Het is precies waar een slimme fabriek in Emmen al mee bezig was. Al ontdekken de betrokken bedrijven dat lokaal ook echt lokaal moet zijn.
Directeur Rob Goossens is er heilig van overtuigd dat bedrijven hun productie steeds meer lokaal moeten organiseren. De globalisering van de economie is in zijn ogen te ver doorgeschoten. In een helverlichte fabriekshal op een industrieterrein in Emmen wijst hij op een vouwwagen van Holtkamper. De bak staat er al, maar de bedden ontbreken. Die hadden uit Italië moeten komen. Dat gaat nu niet lukken.
Even verderop sleutelt een werknemer aan een elektrische transportfiets van het Oostenrijkse fietsmerk Gleam. Het is een van de frames die nog uit Italië kon komen voordat het coronavirus genadeloos toesloeg. De afgelopen weken kwamen er geen frames meer binnen. En Etergo, een nieuwe fabrikant van elektrische scooters, had er eind februari al willen produceren. Een tekort aan onderdelen heeft geleid tot een vertraging van twee maanden. Nu is 90% van de onderdelen binnen, zegt Goossens.
‘Slimme fabriek’
De voormalige manager van Fokker en Stork weet het allemaal precies. Hij geeft leiding aan Technologies Added, een onderneming die drie jaar geleden van start ging om veelal jonge bedrijven te begeleiden bij hun fabricageproces. Dit gebeurt in een zogenoemde ‘slimme fabriek’, met veel robot- en informatietechnologie. Directeur Rob Goossens is er heilig van overtuigd dat bedrijven hun productie steeds meer lokaal moeten organiseren.Foto: Marijn Fidder voor het FD
De bedrijven huizen in een voormalige lichtfabriek van Philips die eind 2016 zijn deuren sloot. Technologies Added stripte daarna met overheidssteun een enorme hal waar inmiddels een tiental bedrijven hun productieproces hebben ondergebracht of dat willen doen. Hun hoofdkantoor zit vaak ver weg. Etergo kan de fabricage ‘realtime’ vanuit Amsterdam volgen, het Oostenrijkse Gleam doet dat vanuit Wenen.
‘We hebben niks met China en we gaan ook niet investeren in een eigen fabriek’, zo verklaarde de oprichter van Gleam, Mario Eibl, vorig jaar in het Dagblad van het Noorden de opvallende keuze voor Emmen. ‘De oplossing die Technologies Added heeft bedacht is voor ons ideaal, we kunnen met andere bedrijven een fabriek delen.’ En: ‘Nederland is een fietsland en consumenten staan open voor nieuwe concepten.’
Het grote voordeel: doordat deze bedrijven dicht op hun markt produceren, kunnen ze ook snel inspelen op nieuwe trends. ‘Er is geen doorlooptijd van drie maanden’, zegt Goossens over de vertraging die ze oplopen als de productie in China zou plaatsvinden en de handelswaar per schip naar Europa moet komen.
Holtkamper produceert pas een vouwwagen als er een order voor is geplaatst. Het bedrijf hoeft zo niet te vrezen voor voorraden waarop het later misschien moet afschrijven. Een klant kan zo zijn vouwwagen ook naar zijn wensen laten fabriceren. Na twee tot drie weken kan hij ermee rondrijden.
Tesla op bezoek
Vorig najaar kreeg Technologies Added nog geheim bezoek van een Amerikaanse onderneming. De Noordelijke Ontwikkelings Maatschappij (NOM) had dit geregeld. Directeur Goossens moest een presentatie geven over zijn fabriek. Hij kreeg geen visitekaartjes. Na ruim een uur was het bezoek weer weg. Naderhand hoorde Goossens dat het ging om bestuurders van Tesla. De Amerikaanse fabrikant van elektrische auto’s keek naar locaties voor zijn eerste Europese fabriek. Emmen was door de NOM en het Netherlands Foreign Investment Agency, een onderdeel van het ministerie van Economische Zaken, naar voren geschoven. Alles werd uit de kast gehaald: de bestuurders vlogen ook met een helikopter over het gebied waar de Gigafactory kon komen die Tesla wilde bouwen. De Amerikanen kozen uiteindelijk voor locatie in de buurt van Berlijn. Emmen zou wel de shortlist hebben gehaald.
Meer bedrijvigheid
Toen het FD de fabriek in november vorig jaar bezocht, was een belangrijk deel van de fabrieksvloer leeg. De productie van Gleam en Holtkamper moest nog beginnen. Etergo moest zijn deel van de vloer nog innemen. Gleam en Holtkamper produceren inmiddels en voor Etergo staat alles klaar voor gebruik. Andere veelbelovende producenten zijn onder meer Hydraloop (waterrecycling), Blue Current (laadpunten) en Sustainder (slimme straatverlichting), het eerste bedrijf dat zich in de fabriek vestigde.
Goossens denkt er de toekomst mee in handen te hebben. ‘Bedrijven kunnen zich geen grote transportbewegingen meer veroorloven’, zei hij in november al, toen de economie nog gewoon draaide. ‘Ze moeten korter op de klant zitten.’
De fabrieksdirecteur is na de uitbraak van het coronavirus nog zekerder van zijn zaak. Ondernemingen hebben echt de keerzijde van de globalisering gevoeld. Hele toeleveringsketens raakten in de knel doordat landen hun grenzen moesten sluiten om verspreiding van corona te voorkomen. Autofabricage bleek zelfs helemaal niet meer mogelijk door een gebrek aan cruciale onderdelen, zoals VDL Nedcar uit Born het half maart formuleerde.
‘De wereld wordt niet meer hetzelfde’, zegt Goossens, die ook voorzitter is van FME Noord, de branchevereniging van technologische industrie in Noord-Nederland. ‘Bedrijven zullen meer moeten gaan nadenken over de inrichting van hun productieproces’, voorspelt hij.
‘Het raakt ons ook’, verwijst hij naar het huidige tekort aan onderdelen bij de bedrijven op zijn fabrieksvloer. ‘Ondernemingen moeten hun toeleveringsketens verleggen. Er is te lang alleen maar gekeken naar de kosten. De plek waar de onderdelen vandaan kwamen, was niet belangrijk. Nu weet niemand welke grenzen er straks nog op slot zijn. Het is dus iets van blijvende aard. Het virus is niet opeens verdwenen.’
Nieuwe leveranciers
Technologies Added is daarom naarstig op zoek naar lokale leveranciers van onderdelen. Zo hoopt Goossens dat Gleam straks weer vooruit kan met frames van Nederlandse makelij. Een lokale metaalverwerker is al op bezoek geweest. ‘Het is niet genoeg om hier alleen maar te assembleren. We moeten ook beter nadenken over onze toeleveringsketen’, zegt Goossens.
De huidige problemen zullen de groei van Technologies Added dit jaar niet in de weg zitten. Goossens verwacht dit jaar, na drie jaar investeren, uit de rode cijfers te komen doordat meer bedrijven zijn begonnen met de productie. Zij betalen daarvoor een vergoeding. Ook zal het aantal werknemers verdubbelen, van vijftig naar honderd.
De fabriek biedt daarmee nog niet zoveel werkgelegenheid als Philips ooit in Emmen deed met 250 werknemers. Maar als lokaal produceren echt aanslaat, is alles mogelijk in Drenthe. ‘Desnoods kopen we hier in de buurt andere panden op. Er is volop ruimte om te groeien.’
Bron: FD